Тунтикун, кӑрлачӑн 30-мӗшӗнче, Сӗнтӗрвӑрринчи пӗтӗмӗшле тӗп пӗлӳ паракан шкулта вӗренекенсем хушшинче шашкӑлла ӑмӑртӑвӑн финалӗ иртрӗ.
Ҫак ӑс-тӑн вӑййине 5-9 классенче вӗренекен 102 ача хутшӑнчӗ. Чи малтанах кашни класри икӗ ҫӗнтерӳҫе палӑртрӗҫ — пӗршер хӗрачапа арҫын ача. Вӗсен вара хӑйсен ӑс-тӑн ҫивӗчлӗхне финалта кӑтартма тиврӗ.
Чи маттуррисем 8-мӗш класра вӗренни палӑрчӗ. Арҫын ачасем хушшинче мала Сергей Тарасов тухрӗ (вӑл пур ӑмӑртуҫа та ҫӗнтерме пултарчӗ), хӗрачасем хушшинче — Наталья Львова. Иккӗшӗ те 8-мӗш класра пӗлӳ пухаҫҫӗ.
Классем хушшинчи ӑмӑртура ҫапла май 8-мӗшсем мала тухрӗҫ. Иккӗмӗш вырӑнта 6-мӗш класрисем пулчӗҫ, виҫҫӗмӗш вырӑнта — 7-мӗш класрисем. 9-мӗшсем, аслӑрах пулин те, выран йышӑнаймарӗҫ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьски ял тӑрӑхӗнче ваттисемпе ҫамрӑксем хушшинче хоккей вӑййипе юлташла тӗлпулу иртрӗ.
Кӑрлачӑн 29-мӗш кунӗ сивӗ тӑчӗ пулин те пӑр ҫине тухма вӑл никама та чӑрмантараймарӗ. Ваттисенчен тупӑшӑва Егоров А.В., Васильев С.Н., Назаров С.М., Малинин А.В., Сидяков Э.Р., Васильев В.А. хутшӑнчӗҫ, ҫамрӑксен ушкӑнӗнче Никаноров Г.Д., Никаноров А.Г., Корнилов Е.Ю., Васильев Н.С., Перов С.В., Иритков И.А. пулчӗҫ.
Ӑмӑрту хӗрӳ иртрӗ. Ҫамрӑксем аслӑраххисенчен вӑйлӑрах пулни тӳрех сисӗнчӗ пулин те ваттисем вӗсене парӑнасшӑнах пулмарӗҫ — хапхана тимлӗн сыхларӗҫ, ӑнсӑртран тапӑнса кӑткӑс лару-тӑрусем тума майсем тупрӗҫ. Ҫапах та юлашкинчен 8:4 счетпа выляса ячӗҫ.
Тупӑшу вӗҫленнӗ хыҫҫӑн кунашкал тӗлпулусене малашне те ирттерме калаҫса татӑлчӗҫ — чӑнах та, хоккей пӑрӗ мӗн-ма пушӑ тӑмалла?
Раштавӑн 17-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗн культура ҫуртӗнче «Туссем тӗл пулнӑ чух чун савӑнӑҫпа тулать» уяв каҫӗ иртнӗ. Ӑна Григорий Хирпӳ композитор 100 ҫул тултарнине халалланӑ.
Гриша Хирбиков 1911 ҫулхи чӳк уйӑхӗн вӗҫӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Чикмеҫин ялӗнче ҫут тӗнчене килнӗ. Сакӑр ҫул тултарсан пулас композитор ашшӗсӗр тӑрса юлнӑ. Ҫемье йывӑр лару-тӑрӑва ҫакланнӑ. Григорий амӑшне пулӑшас тесе ҫӑвӗпе кӗтӳ кӗтнӗ. «Иртен пуҫласа каҫчен вӑрманта таса сывлӑшпа киленсе ҫӳреттӗм. Кайӑк-кӗшӗк юррипе киленеттӗм. Вӑхӑт хӑвӑртрах ирттӗр тесе шӑхлич ӑсталаттӑм та кӗвӗ калаттӑм», — аса илнӗ Григорий Хирпӳ ачалӑхне. Композитор тӑванӗсем те юрӑ-кӗвӗ тӗнчипе туслӑ пулнине палӑртмалла. Аслашшӗн пиччӗшӗ кӗсле каланӑ, ашшӗн шӑллӗ сӗрме купӑсҫӑ пулнӑ, инструмента хӑй тӗллӗн ӑсталанӑ.
Уяв каҫне Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Геннадий Раков йӗркеленӗ. Вӑл паллӑ композиторӑн тӗрлӗ жанрти пултарулӑхне кӑтартма тӑрӑшнӑ.
Юпан 25-мӗшпе 31-мӗшӗсенче Чӑваш халӑх сайчӗ шкул ачисем хушшинче тетел ҫыхӑнӑвне усӑ курса «Тупмалли юмахсем–2» вӑйӑ-ӑмӑрту ирттерчӗ. Паян ӑна пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ.
Кӑҫалхи ӑмӑртӑва виҫӗмҫулхипе танлаштарсан ытларах хутшӑнчӗҫ. Хӑвӑр пӑхӑр: малтанхи вӑййа 1200 ытларах ҫырӑннӑ пулсан, хальхинче вара 2500 патнелле. Икӗ хут ытларах. Районсене пӑхас пулсан — Вӑрнар, Канаш, Вӑрмар, Елчӗк тата Элӗк районӗнчисем уйрӑмах хастаррӑн хутшӑнчӗҫ. Хӑш-пӗр районсенчен хутшӑнакансем вара ытла та сахал пулчӗҫ — Куславкка, Ҫӗмӗрле, Муркаш. Те вӗсем патне пӗлтерӳ ҫитеймен ӗнтӗ, те компьютер таврашӗпе вӗсем чуханрах. Тутарстанри ачасем те чылайччӗ — уйрӑмах Ҫӗпрел районӗнчен хутшӑнакан йышӗ пысӑкччӗ. Вӗсен шучӗ, сӑмахран, хӗрлӗчутайсенчен та ытларахччӗ.
| АВН | 27 |
Паян — Туризм кунӗ. Ӑна халалласа республикӑра фестиваль йӗркеленӗ. Пуҫарӑвӑн тӗп тӗллевӗ — Чӑваш Енри туризмпа ҫыхӑннӑ ӗҫ-пуҫа аталантарасси.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи «Белые камни» (чӑв. «Шурӑ чул») физкультурӑпа сиплев центрӗнче хӑйне евӗрлӗ ӑмӑртусем иртрӗҫ. Вӑйне тӗрӗслеме республикӑри 3 хулапа 4 районтан 18 ушкӑн килнӗ. Кунта туризм ветеранӗсен, шкулта вӗренекен туристсен пӗрлехи пухӑвӗ пулчӗ. Чылай конкурс иртрӗ. Тупмалли вырӑна электронлӑ чипсемпе палӑртнӑ карттӑпа ҫула тухасси, чӑнкӑ ту ҫине улӑхасси тата темтепӗр. Кашни ушкӑн ҫӗнтерме тӗрӗшрӗ. Олимп резервӗсен 5-мӗш шкулӗнче вӗренекенсем нумай енӗпе ыттисенчен маттуртараххи палӑрчӗ. Байдарка киммипе ярӑнмалли конкурс чи хавасли пулчӗ. Кунта карапа тӗрӗс тытса пыма пӗлмелле. Ку енӗпе Муркаш районӗнчи Валентина Егорова Олимп чемпионӗ ячӗллӗ спорт шкулӗ пӗрремӗш вырӑна тухрӗ. Вӗрен туртмалли ӑмӑртура «Белые камни» сиплев центрӗн ушкӑнӗ ҫӗнтерчӗ.
Чӑваш Енри Ҫӗнӗ Шупашкар хули ҫак кунсенче тепӗр мемориал хӑмипе пуянланчӗ. Ӑна Раҫҫей ҫарӗн пӗртен-пӗр хӗрарӑм-генералне, тӗнчери пӗрремӗш хӗрарӑм-космонавта, Совет Союзӗн Геройне Валентина Терешковӑна халалланӑ. Аса илтерер, Валентина Владимировна Восток-6 караппа космоса 1963 ҫулхи ҫӗртмен 16-мӗшӗнче вӗҫнӗ. Виҫӗ талӑка яхӑн тӑсӑлнӑ унӑн вӗҫевӗ.
Валентина Терешкова Чӑваш Еншӗн ют ҫын мар, вӑл — Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ял кинӗ. Урӑхла каласан, ентешӗн летчик-космонавтӑн Андриян Григорьевич Николаевӑн мӑшӑрӗ. Ҫӑлтӑрлӑ ҫемье 1963 ҫулхи чӳкӗн 3-мӗшӗнче чӑмӑртаннӑ. Шел те, нумая тӑсӑлман вӗсен телейӗ, хӗрӗ Елена ҫуралсан ҫемье саланнӑ.
Валентина Терешковӑна Ҫӗнӗ Шупашкар унччен те сума сунӑ-ха, хула депутачӗсен канашӗн Ӗҫтӑвкомӗн йышӑнӑвӗпе пӗр урама унӑн ятне панӑ, 1967 ҫулхи раштавӑн 12-мӗшӗнче вара ҫак урамӑн пӗрремӗш ҫурчӗ ҫине асӑну хӑми те вырнаҫтарнӑ.
Этем тени хӑш-пӗр чухне ҫутҫанталӑкпа ытла та сӗмсӗррӗн усӑ курать — ҫӳпӗлет, терпейсӗрлӗх кӗртет.
Авӑнӑн 8-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кукашни шкулӗн ачисем «Таса ҫыран» акци ирттерсе вырӑнти пӗве ҫыранӗсене ҫӳп-ҫапран тасатрӗҫ. Пластик савӑт, хут таткисем, кӑвайт юлашкийӗсем — ку ӑпӑр-тапӑра, паллах, ют ҫынсем мар, канма е пулӑ тытма килекенсем хӑварнӑ. Вӗсем пуҫтарманнине шкул ачисем, 7-8 классенче вӗренекенсем пӗр ҫӗре пухрӗҫ. Уйрӑмах 7-мӗш класс ачисем хастар ӗҫлерӗҫ. Пӗтӗмӗшле 50 кило ытла пуҫтарӑнчӗ.
Хастар ҫынсем ялта пулсан яланах пурнӑҫ ҫӑмӑлрах. Патшалӑх укҫа-тенкӗпе пулӑшаймасть пулсан та унашкаллисем йывӑрлӑхсене сирме пулӑшайраҫҫӗ.
Ак, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ҫӗнӗ Кукашни ялнех илес. Ҫул ҫук, ял халӑхӗ кунта тӗпрен илсен ҫуллахи вӑхӑтра кӑна пурӑнать. Яла хытӑ асфальт ҫул ҫитет пулин те урамсенче ҫук вӑл. Ҫумӑр ҫусан, кӗрхи йӗпе-сапа пуҫлансан ҫӑрӑлса тухас ҫук. Газ кӗртмен — вутӑ-шанкӑ илсе килме те йывӑр ун чухне. Васкавлӑ пулӑшу машини те кил таран ҫитеймест.
Ҫакӑн пек лару-тӑру ял халахне килӗшмен — вӗсем урамри лакӑмсене чулсемпе питӗрес тесе шутланӑ. Хӑйсемех ӗнтӗ, патшалӑхӑн ун пек «пӗчӗк ыйтусем» валли укҫа-тенкӗ ҫук. Кукашни ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Светлана Юрьевна Емельянова укҫа-тенкӗпе пулӑшакана тупнӑ хыҫҫӑн (Владимир Иннокентьевич Николаев, «Теплоэнерго» ТМЯО директорӗ) ял халӑхӗ нимелле урамри ҫулсене такӑрлатса тухрӗҫ. Владислав Дубов вак чула хӑйӗн тракторӗпе турттарчӗ, ял халӑхӗ ҫула тикӗслерӗ.
Маттурсем, кашни ялта вӗсем пек хастаррӑн ӗҫлесен ял нихӑҫан та пӗтмӗ, аталансах пырӗ.
Тунтикун, ҫӗртмен 13-мӗшӗнче Пермь хулинче регионсен «Раҫҫей хулкканӗ — 2011» телекуравпа радиокӑларӑмӗсен ҫарпа патриотизм фестивальне пӗтӗмлетнӗ — «Чӑваш Ен» Гостелерадиокомпани хатӗрленӗ «Солдат Терентий Дверенин» (Терентий Дверенин салтак) фильма Аталҫи федераллӑ округри Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗн тулли представителӗ Григорий Рапота дипломпа палӑртрӗ. Кун пирки cap.ru сайт хыпарлать.
Фестивале пурӗ виҫҫӗр ытла ӗҫ ярса панӑ, вӗсенчен аллӑшне финала суйланӑ. «Россия 1» телеканалӑн ятарлӑ корреспонденчӗ Александр Сладков пӗлтернӗ тӑрӑх ӗҫсен пахалӑхӗ ҫулран ҫул лайӑхланса пырать. Журналистсем хайлав сюжечӗсене кӑсӑклӑн уҫса пама тӑрӑшни сисӗнни пирки те вӑл каларӗ.
«Чувашия» икӗ ӗҫ тӑратнӑччӗ. Пӗрремӗшне Руслан Желудкин ФХХ (ФСБ) подполковника халалласа ӳкернӗ — пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче вӑл хӗҫ-пӑшаллӑ хурахсен йӗрне тупнӑ пулнӑ. Информацие тепӗр хут тӗрӗслес тесе кайнӑ, анчах лешсен аллине ҫакланнӑ. Аманса пӗтнӗ кӗлеткине темиҫе кунран асӑрханӑ. Иккӗмӗш ӗҫ Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакан 93 ҫулхи Терентий Дверенин пирки каласа пырать. Тӑван Ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ ветеран ватлӑхра хӑйне валли йӑпанӑҫ тупнӑ — пуканесем ӑсталать.
Сӗнтӗрварри районӗнчи Чӑнкассинче уйӑх патнелле колонкӑсенче шыв ҫуккӑччӗ — труба шӑтнӑран ял халӑхӗн ҫӑлсемпе ҫеҫ усӑ курма май пурччӗ. Ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗнче вара, юсав материалӗсене туяннӑ хыҫҫӑн, тинех пӗрле пухӑнса шӑтӑк пӑрӑха юсама май пулчӗ. Ӗҫе Чӑнкасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ертсе пынипе туса пычӗҫ. Кунӗпе ӗҫленӗ хыҫҫӑн шыв трубине юсарӗҫех.
Ял тӑрӑхӗн администрацийӗ уйрӑмах Давыдов Сергее, Федоров Владимира, Антонов Николая, Якимов Виталие тата Судаков Ивана пысӑк тав сӑмахӗ каласшӑн — вӗсем тӑрӑшса ӗҫленине кура юсав хӑвӑрт вӗҫленчӗ, колонкӑсене шыв кайрӗ.
-0.7 °C